Op deze pagina gaan we je meenemen in de beginselen van het schaken. Als je deze basis spelregels kent dan is schaken een spel wat je op een steeds hoger niveau kan komen te spelen om dat het heel erg veel diepgang heeft.

Schaken is in basis niet moeilijk om te leren, in ieder geval niet hoe het bord en de pionnen werken, en hoe je schaakstukken van je tegenstander slaat.

Schaken is een spel waar 2 spelers het tegen elkaar opnemen. Het doel van het spel is om de koning van de andere speler te verslaan. Dit de je door de koning schaak-mat te zetten. Schaak-mat is de term die wordt gebruikt als een koning onder aanval staat, maar je kan er niet meer onderuit met een zet van de koning of een ander schaakstuk ter verdediging.

Wij hopen je met deze basisregels van het schaken snel op weg te helpen om (weer) eens een potje te schaken.

Schaken word gespeeld op een schaakbord. Dit bord bestaat uit 8 x 8 = 64 vakken die om en om licht en donker zijn. Deze vakken hebben horizontaal een letter en verticaal een cijfer voor een nadere aanduiding (maar voor het spelen zelf heb je die in principe niet nodig).

Bij het schaken moet het bord zo worden neergelegd dat er altijd een donker hoekvak links onder in de hoek ligt.

De basisopstelling van het schaken is wel belangrijk om even goed te doen en te onthouden. elke speler heeft 16 speelstukken en die worden op de achterste twee rijen neergezet. De achterste rij is altijd als volg: De 2 torens in de hoeken, daarnaast de 2 paarden, dan de 2 lopers en de koning en koningin in het midden. Let wel op: De koningin MOET van de twee middelste vakken altijd op haar eigen kleur staan! Dat wil zeggen, de witte koning op wit, de koningin van de tegenstander op zwart. Als dit goed staat, staan de koningen en koninginnen recht tegenover elkaar op het speelbord.

De volgende rij daarvoor wordt in zijn geheel gevuld met de overgebleven 8 pionnen.

Het spel staat nu klaar om te starten. De witte kleur begint altijd bij schaken. Speel je meerdere potjes, dan ruil je telkens van kleur.

Schaken is een spel waarbij je elkaars stukken kan wegnemen door ze te slaan. Dit slaan gebeurt als je met een eerstvolgende zet op een speelstuk van de ander kan komen. Aan de andere kant is schaken ook het verdedigen of dekken van je schaakstenen. Omdat je namelijk om de beurt een zet mag doen kun je het spel zodanig neerzetten dat als een stuk wordt geslagen, je zelf daarna het speelstuk van de ander weer kan afpakken.

In de praktijk is het natuurlijk niet handig om als een dolle al je stukken te verliezen. Ook het slaan van stukken die je nog geen voordeel opleveren is niet nuttig. Zodoende blijft het een strategisch spel om te kijken hoe je belangrijke stukken kan wegsnoepen, en hoe je je eigen stukken beschermd kan houden om aanvallers terug te slaan als ze jou stuk wegnemen.

De zetten die je mag doen met de schaken is per schaaksteen anders, hieronder een overzicht:

• Pion - Pionnen kunnen alleen 1 stap vooruit bewegen per zet. De enige uitzondering is dat een pion bij de allereerste zet eenmalig 2 stappen vooruit mag (dit heet en-passant). Slaan met pionnen mag alleen schuin vooruit, naar links of rechts. Een bijzonderheid van een pion is dat als je ervoor kan zorgen dat hij de overkant haalt, je een pion mag promoveren voor een schaaksteen naar keuze. Je wisselt de pion dan in voor een (2e) koningin of ander (2e) schaakstuk (behalve de koning).
• Toren - de torens mogen alleen recht vooruit bewegen en niet diagonaal. De toren mag wel zoveel vakken in een lijn bewegen als mogelijk is. De toren slaat dan ook rechtdoor, en kan dat dus van grote afstand, zowel naar achteren als naar voren.
• Loper - De loper kan in tegenstelling tot de toren alleen diagonaal naar voren en achteren bewegen over zoveel vakjes als mogelijk is. De toren kan ook alleen maar diagonaal slaan, maar dus ook wel van afstand.
• Paard - Het paard is een stuk wat kan bewegen en slaan via een zogenaamde paardensprong. Een paard springt over stukken heen, en doet dat door 2 vakjes naar voren te bewegen en daarna of 1 naar links of rechts. Als de ruimte er is om te landen kan het paard dus 8 verschillende kanten op bewegen bij een zet. Zie hieronder een afbeelding te verduidelijking:

Zie voorbeeld van mogelijkheden paard hieronder. Dit paard kan 6 kanten op, de andere 2 mogelijkheden zijn bezet door de eigen pionnen (die kun je niet slaan).

Het doel van het spel is om de koning aan te vallen. Dit doe je door hem schaak te zetten (oftewel, als je niks doet wordt de koning de volgende beurt geslagen), en als er geen mogelijkehden meer zijn om zich eruit te redden staat de koning schaak-mat = partij over.

in aanvulling op de andere pionnen, hier ook nog de bijzonderheden van de koningin en koning.

• Koningin - De koningin, ook wel de dame genoemd, is het sterkste stuk in het schaakspel. De koningin mag in een rechte lijn bewegen, zoveel vakjes als mogelijk, maar mag dit zowel recht (horizontaal en verticaal) en diagonaal doen, van voren en naar achter. Omdat de koningin zo sterk is, en er ook maar 1 van is, moet je deze goed zien te bewaren.
• Koning - De koning is belangrijk, maar niet extreem sterk in het spel. De koning mag 1 stap zetten in alle richtingen, ook schuin. De koning kan daarmee ook slaan als dat mogelijk is. De koning is niet het schaakstuk waarmee je aanvalt, maar deze moet je zo lang mogelijk zien te beschermen.

Om de koning nog wat extra lang te kunnen beschermen is er één bijzondere spelregel die je eenmalig kan toepassen. Dit is de Rokade. Bij deze zet zorg je ervoor dat je koning zijn positie ruilt met één van de twee torens. Zodoende staat je koning goed beschermd, en komt ook je toren beter beschikbaar in het spel. De rokkade is een zet waarbij twee stukken worden gebruikt en mag maar eenmalig. De zetten combinatie is: 1 - Zet de koning twee stappen naar links of naar rechts, 2 - zet de toren uit die hoek direct over de koning heen.

Er zijn een aantal voorwaarden om de rokkade te mogen uitvoeren: Zowel de koning als de toren mogen nog niet gespeeld zijn. De koning mag niet schaak staan, of schaak komen te staan op de stappen die hij zet of de eindpositie. Verder kan deze zet alleen worden gedaan als er geen schaakstukken meer tussen de koning en de toren staan.

Nu je hier de basisregels van het schaken hebt kunnen lezen, kun je het beste gewoon al spelend eerst het spel verder ontdekken. Je zult na een paar potjes al snel de potentie van de schaakstukken zien en steeds je strategie wat willen bijsturen.

Je zult tot de ontdekking komen dat het nog niet eens zo makkelijk is om een koning schaak-mat te zetten, omdat er vaak meerdee schaakstukken nodig zijn om de mogelijk vluchtroutes af te dekken.

Je zult gevoel krijgen voor de onderlinge waarde van schaakstukken en weten wanneer het 'ruilen' (slaan en geslagen worden) van stukken een goede zet is en wanneer niet.

Je zult je koningin verliezen omdat je even niet in de gaten had dat je koningin onder aanval lag en je zult meemaken dat je met je koning nog pionnen probeert te weerhouden om de overkant te bereiken.

Schaken is een spel wat steeds meer diepgang krijgt en het leert je vooral vooruit denken en slimme oplossingen verzinnen.

Als je na verloop van tijd steeds meer tactische zetten wil leren dan is er nog veel meer te vinden over het schaakspel.